Dünyadaki ilk mühendislik okulu, “Köprüler ve Karayolları Ulusal Okulu” adı altında 1747 yılında Fransa’da açılmıştır. İngiliz John Smeaton 1761 yılında “inşaat mühendisi” (civil engineer) tanımını kullanan ilk inşaat mühendisi olarak tarihe geçmiştir. İlk İnşaat Mühendisleri Odası da 1828 yılında İngiltere’de kurulmuştur.

Osmanlı’nın son dönemini Cumhuriyetimizin ilk yıllarından ayırmak hem tarihsel açıdan hem de etik açıdan mümkün değildir. Aksi takdirde İTÜ, Robert Koleji(Boğaziçi Üniversitesi) gibi öncü kurumların geçmişini unutmak gerekir. Ayrıca, demiryolu ve tersane inşaatında kazanılan tecrübeyi de görmezden gelmek anlamına gelir. Kısaca İmparatorluğun son dönemi ile Cumhuriyetin ilk yıllarında inşaat mühendisliği alanındaki gelişmeler, yenilikler ve uygulamalar bu yazıda değerli akademisyenlerin çalışmaları ile paylaşıma sunulmuştur. Dokümanlar bilgilendirmenin altında yer almaktadır.

1795: Hasköy’de yeni yapılan bir binada Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn (kara mühendisliği) kurulmuştur. Bu okulun yönetim şekli, kadrosu, görevleri ve mali kuralları, kanunlarla düzenlenmiştir. Eğitim süresi 4 yıldı. Mühendishane 4 sınıflı idi. En alt sınıf 4. sınıf, son sınıf ise 1. sınıf diye adlandırılmıştır. İnşaat ve onunla ilgili dalları içeren mühendislik dallarının okutulması bu okulla başladı. Başlangıçta dersler özetle yazım, plan, Arapça, geometri, aritmetik, Fransızca, hesap, coğrafya, düzlemsel trigonometri, cebir, arazi ölçümü, harp tarihi, koni kesitleri, diferansiyel ve entegral hesap, mekanik, astronomi, balistik, istihkam ve talim teorileri gibi inşaat mühendisliğinin temel bilimlerini teşkil ediyordu.

1796: Kurulan Mühendishane matbaasında birçok telif ve çeviri eser yayınlanmış, eğitimde kullanılan aletlerin bir kısmı dışarıdan getirilmiş, bir kısmı da Mühendishane atölyesinde imal edilmiştir.

1797: Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn’da “Yeni Metodlar” adlı kitap ile inşaat mühendisliği hakkında bazı kitaplar basıldı. Fizik, kimya, trigonometri, topoğrafya, mukavemet, hidrolik, akarsu hidroliği, akışkanlar mekaniği, optik, botanik, jeoloji, mineroloji, sektant ve oktant gibi dersler ilk defa bu üniversitede okutuldu.

1839: Nafia Nezareti bünyesinde sivil mühendislik okulu açıldı; ancak başarılı olunamadı.

1847: Mühendis-hâne-i Berrî-i Hümâyûn’da ilk kez yol ve köprü dersleri okutulmaya başlanmış olmakla birlikte, 1850 yılına gelindiğinde hem Meclis-i Umur-u Nafıa’da hem de başlanan yol inşaatlarında İngiliz ve Fransız mühendisler çalışıyordu

1867: Mülkiye Mühendisi ve Islah-i Sanayi Mektebi adıyla yılda 30 mühendis yetiştiren bir okul açılmıştır. Bu okulun kaç yıl öğretim yaptığı kesin olarak bilinmemektedir.

1874: Mühendis-i Mülkiye Mektebi’nin adı 1875 yılında Turuk-u ve Muabir (Yollar ve Köprüler) Mühendislik Mektebi olarak değiştirilmiştir. Eğitim süresi 4 yıl olan okulun eğitim süresi sonunda yapılan sınavda başarılı olanlara “doktor” ve bu sınavı başaramayanlara “kondüktör” diploması verilmiştir.

1875: Galatasaray’da sivil mühendislik okulu açıldı; ancak başarılı olunamadı.

1883: II. Abdülhamit, kurduğu sivil mühendislik okulu olan “Hendese-i Mülkiye” nin yönetimini, Türk unsurunun yetişmesi için, askeri idareye verdi. 3 yıl idadi (lise), 4 yıl mühendislik olarak planlanmıştı fakat gerçekte mühendislik öğretimi 5 yıl oldu.1883’de alınan lise mezunları ancak 1888 yılında okulu bitirdiler. 1887′ de mühendislik öğretimi 7 yıla çıkartıldı. Bugünkü anlamda sivil inşaat mühendisliğinin başlangıcı ise 1883’de kurulan Hendese-i Mülkiye ile başlar. Başlangıçta Fransızların “Ponts et Chaussees” (Köprü ve Kaldırım) okulu örnek alınarak eğitimini sürdüren okul, daha sonra Alman ekolünü örnek alarak eğitimine devam etmiştir.

1909: Sivil bir okulun askeri yönetimden ayrılması gerekliliği görüşü üzerine Hendese-i Mülkiye Nafıa Nezareti’ne (Bayındırlık Bakanlığı) bağlanmış ve Mühendis Mekteb-i Ali adını almıştır.

1888-1908 arasında Hendese-i Mülkiye’ den 230 İnşaat Yüksek Mühendisi mezun olmuştur.

1909-1923 arasında Mühendis Mekteb-i Alisi’nden 202 İnşaat Yüksek Mühendisi olmak üzere Cumhuriyete kadar 432 kişi mezun olmuştur.

1912: Robert Koleji Mühendislik okulu açılmıştır.

1928: Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte ülkenin mühendis ihtiyacını karşılayabilmek için çeşitli çalışmalar başlatılmış, 1926 yılında başlayan çalışmalar 2 yıl sürmüş ve bir Yüksek Mühendis Mektebi Kanunu ile Mühendis Mekteb-i Ali’si (Yüksek Mühendis Mektebi’ne) dönüştürülmüştür.

1929’da uygulamaya giren yönetmelikle Alman Yüksek Teknik Okullarına benzetildi ve üç ihtisas şubesi kuruldu.

  • Yol ve Demiryolu Mühendisliği
  • Mimari ve İnşaat (Yapı)
  • Su Mühendisliği

Yüksek Mühendis Mektebi başlangıçtan itibaren ağırlık olarak inşaat mühendisliği öğretimi yapmıştır.

1933: Sabiha Gürayman 1933’te Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendisi oldu. Anıtkabir dahil, pek çok kamu projesinde çalıştı. Ankara-Beypazarı yolu üzerindeki “kız köprüsü”, adını Sabiha Hanım’ın şantiye günlerinden alır. 

1941: Mektep, Bayındırlık Bakanlığından ayrılarak Maarif Bakanlığına (Milli Eğitim Bakanlığı) bağlandı ve adı Yüksek Mühendis Okulu oldu. 1944 yılında adı İstanbul Teknik Üniversitesi oldu ve İnşaat, Mimarlik, Makina ve Elektrik Fakülteleri olarak 4 fakülteye ayrılmıştır.

1954: İnşaat Mühendisleri Odası (İMO), Türkiye’de 6235 (7303) sayılı yasaya göre kurulmuştur. 1954 yılında Türkiye’de sadece İTÜ, Yıldız Teknik Okulu ve Robert Koleji’nde inşaat mühendisi yetiştiriliyordu.

İnşaat Mühendisliğinde ilk Telif Kitaplar

  • Prof. Fikri Santur: Mukavemet-i Ecsam Muvazenet-i Tersimiye; Mühendishane Matbaası, 1905. 1928 yılında tekrar basılmıştır 544 sayfa.
  • Prof. Fikri Santur: Ahşam Köprüler 1922, 128 sayfa
  • Prof. Fikri Santur: Demir Köprüler, 1928, 299 sayfa
  • Prof. Fikri Santur: Asma Köprüler, 1937, 128 sayfa
  • Ali Talat: Kagir İnşaat; 1923; 103 sayfa
  • Prof. Ahmet İhsan İnan: Betonarme Hesabatı Cetvelleri; 1926, 156 sayfa
  • Prof. Ahmet İhsan İnan: Islah-ı Enhar, Akarsulara Müteallik Hususi Hidrolik; 1927; 60 sayfa
  • Prof. Burhaneddin Berken: Büyük Bendler-Kısım 1; 1936
  • Prof. Feridun Arısan: Mukavemet Tatbikatı, Elastiyet – Hiper Statik Sistemler; 1943 125 sayfa
  • Yüksek Mühendis Rıfat Ilgar: Demir Yollar – Üst Yapı; 1941, 243 sayfa
  • Prof. Dr. Müh. Meissner Paşa: Demir Yolları I. Cilt 1934; II. Cilt 1936 (Hicaz demiryolu inşaatında proje başmühendisi)

 KAYNAK DOKÜMANLAR

CUMHURİYET DÖNEMİNDE İNŞAAT SEKTÖRÜNE TOPLU BAKIŞ (Prof.Dr.Müh. Ergin Arıoğlu)

..
İNŞAATÇİLERİN TARİHİ (Türkiye Müteahhitler Birliği)

GEÇ OSMANLI MİMARLIĞINDA BETONARME YAPIM TEKNİĞİ (Prof.Dr. Afife Batur)

İNŞAATÇİLERİN TARİHİ (Türkiye Müteahhitler Birliği)

OSMANLI DÖNEMİNDE KULLANILAN YAKLAŞIK MALİYET TAHMİN YÖNTEMLERİ (H.İbrahim Yılmaz, S.Ümit Dikmen)

OSMANLI'DAN GÜNÜMÜZE YAPI ÜRETİMİNDE MİMARLIK MESLEK ÖRGÜTLENMESİNİN GELİŞİMİ (Murat Taş)

SON OSMANLI DÖNEMİNDE MİMAR VE MÜHENDİS MESLEK ÖRGÜTLERİ VE DERGİLERİ (Prof.Dr. Feza Günergun)

TANZİMAT DÖNEMİNDE KARAYOLU YAPIMI (Prof.Dr. Musa Çadırcı)

GEÇ OSMANLI İNŞAAT ORTAMINDA BİNA EMİNLİĞİ (Doç.Dr. Oya Şentürk)

Loading

BetonveCimento.com için Patreon üzerinden destekte bulunmak ister misiniz?
Become a patron at Patreon!

By Yasin Engin

İnş.Yük.Müh. olan Yasin Engin, lisans ve yüksek lisans eğitimini Boğaziçi Üniversitesi'nde tamamlamıştır. 16 yıldır beton ve çimento sektöründe çalışmaktadır. Web sitesindeki tüm yayınlar Yasin Engin tarafından paylaşım amacıyla hazırlanmıştır. Yayınlar kaynak gösterilerek kullanılabilmektedir. (yasin.engin@gmail.com)

One thought on “Osmanlı Son Dönemi ve Cumhuriyetin İlk Yıllarında İnşaat Mühendisliği”
  1. Hi. I have checked your betonvecimento.com and i see you’ve got some duplicate content
    so probably it is the reason that you don’t rank hi in google.

    But you can fix this issue fast. There is a tool
    that rewrites articles like human, just search in google: miftolo’s tools

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

İlginizi Çekebilir
Çimento sözcüğünün kökeni olan “caementum”u ilk defa Romalı mimar- mühendis…
Cresta Posts Box by CP