TS 500 Standardı’na göre “donatıya gerekli aderansı sağlamak ve donatıyı dış etkilerden korumak için bir beton elemanının içinde bulunan en dış donatının dışından beton bitim yerine kadar ölçülen beton kalınlığı”na net beton örtüsü ya da paspayı denmektedir. 1985 yılından bu yana kullanılmakta olan TS 500 Standardı’nda aşağıdaki tabloda belirtilen paspayı kalınlıkları yer almaktadır.
TS 500 Standardı’nda yer alan paspayı ile ilgili bilgiler muadili olan Avrupa ve Amerikan standartlarına göre oldukça yetersizdir. Eurocode 2’de çevresel etki sınıflarına göre en düşük paspayı kalınlıkları belirtilmektedir. Çevresel etkilere göre paspayı kalınlığının tespit edilmesi yapının hizmet ömrü için oldukça gerekli bir işlemdir. Bu nedenle mühendislerin sadece TS 500’e göre değil Eurocode 2’ye göre paspayı kalınlığı hesabı yapması gerekmektedir. TS 500 Standardı; yangının, paslanmanın ve diğer zararlı dış etkenlerin sözkonusu olduğu durumlarda, beton örtüsünün gerekli görüldüğü kadar arttırılması gerektiğini ifade etmektedir.
Paspayının Önemi
Paspayının en önemli amacı beton içerisindeki donatıları çevresel koşullar sonucu oluşan korozyondan ve yangından korumaktır. Yetersiz paspayı donatının zamanla zarar verici ortamlara maruz kalmasına neden olur. Korozyona uğrayan donatının yük taşıma kapasitesi düşer ve hacimsel genleşme sonucu beton içinde gerilmeler oluşur.
BETONUN MARUZ KALDIĞI ÇEVRESEL ETKİLER
Betonarme yapılar hizmet ömrü boyunca içsel ve dışsal farklı çevresel etkilere maruz kalabilir. Birden fazla etki durumunda tasarım en baskın çevresel etkiye göre yapılmalıdır.
Betonun İç ve Dış Etkilerle Bozulması
Tasarım Yöntemleri
Kaynak: Sarja, A. Durability design of concrete Structures – Committee Report 130-CSL. Technical Research Centre of Finland, VTT Building Technology. RILEM Technical Committees, Materials and Structures/Matériaux et Constructions, Vol. 33, January-February 2000, pp. 14-20.
TS EN 206 ve TS 13515 Kapsamında Çevresel Etki Sınıfları
1. Korozyon veya zararlı etki tehlikesi yok
2. Karbonatlaşmanın sebep olduğu korozyon
3. Deniz suyu haricindeki klorürlerin sebep olduğu korozyon
4. Deniz suyundan kaynaklanan klorürlerin sebep olduğu korozyon
5. Buz çözücü maddenin de bulunduğu veya bulunmadığı donma/çözülme etkisi
6. Betonun kimyasal etkilere maruz kalması
7. Mekanik aşınma etkisi
8. Alkali silika reaksiyonu etkisiyle donatının korozyonu
9.Açıklamalar
Doğal zeminler ve yer altı sularından kaynaklanan kimyasal etkiler için etki sınıflarının sınır değerleri
EUROCODE 2 KAPSAMINDA EN DÜŞÜK NET BETON ÖRTÜSÜ (PASPAYI)
En düşük net beton örtüsü kalınlığı tespitinde yapı sınıfları kullanılmaktadır. 5o yıl tasarım ömrüne sahip bir yapı için yapı sınıfı S4 olarak kabul edilir. Aşağıdaki tablodaki verilere göre nihai yapı sınıfı tespit edilir.
Eurocode 2’ye Göre Paspayı Kalınlığının Tespit Edilmesi
cmin,b :en düşük donatı çapı
cmin,dur :çevresel etkilere göre en düşük paspayı
Δcdev :izin verilen sapma (Tavsiye edilen değer = 10 mm)
ÖRNEK:
Beton dayanım sınıfı: C40/50
Çevresel etki sınıfı: XC3
Yapı Sınıfı :S3
cmin,dur :20 mm
cnom:20 mm + 10 mm = 30 mm
BetonveCimento.com için Patreon üzerinden destekte bulunmak ister misiniz?
İnş.Yük.Müh. olan Yasin Engin, lisans ve yüksek lisans eğitimini Boğaziçi Üniversitesi'nde tamamlamıştır. 16 yıldır beton ve çimento sektöründe çalışmaktadır. Web sitesindeki tüm yayınlar Yasin Engin tarafından paylaşım amacıyla hazırlanmıştır. Yayınlar kaynak gösterilerek kullanılabilmektedir.
(yasin.engin@gmail.com)
