Deprem ülkesi olan Türkiye’de yapı malzemelerinin standarda uygun olarak üretimi ve uygulaması acı tecrübeler sonucunda iyi bir seviyeye gelmiştir. Yapıların sağlamlığını sadece malzemeye bağlamak yetersiz bir değerlendirme olsa da malzeme kalitesinin yapıların deprem, yangın ve çevresel koşullar gibi etkenlere karşı dirençli olmasındaki önemi göz ardı edilemez. Bu çalışmada belli başlı ülkelerde kullanılan beton basınç dayanım sınıfları, çimento tipleri ve bağlayıcı dozajları incelenecek ve değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Beton basınç dayanım sınıfı

Aşağıdaki tabloda 22 farklı ülkede kullanılan beton dayanım sınıflarının 2014 yılı oranları belirtilmektedir. Türkiye’de C25/30 ve üzeri dayanım sınıfında hazır beton kullanım oranı 2014 yılında %87’dir. Bu oran 1996 yılında %4, 2000 yılında %18, 2005 yılında ise %57 seviyesindeydi. Deprem sonrası bilinçlenme, THBB’nin ciddi çalışmaları ve akademisyenlerin uyarıları bu gelişmenin başlıca nedenleridir. Deprem Yönetmeliği’nde deprem bölgelerinde en düşük C20 sınıfında beton kullanılması gerekliliği artık pratik uygulamaya ters düşmektedir. TS 500 ve Deprem Yönetmeliği dürabiliteye göre tasarımı içermediği, sadece mekanik tasarımı göz önüne aldığı için eleştiriye açıktır. Bütünleşik tasarım dikkate alınırsa Türkiye’nin birçok bölgesi için en düşük dayanım sınıfının C30/37 olması gerekliliği tespit edilecektir.

ERMCO verilerine dayanan bu tabloda ülkelere ait bazı şaşırtıcı verilerde mevcuttur. Örneğin; Norveç’te C20/25 altı beton neredeyse hiç kullanılmamaktadır. C20/25 ve altındaki sınıflarda en çok beton ABD’de kullanılmaktadır.

Bağlayıcı kullanım miktarları ve özellikleri

Beton dayanım sınıfı ile bağlayıcı dozajı arasında doğrusal bir ilişki olduğu düşünülebilir, ancak bu durum aslında kesin değildir. Aşağıdaki tablo incelendiğinde bahsedilen konu daha da iyi anlaşılacaktır. Yukarıdaki tabloda en üst satırlarda yer alan İspanya ve Türkiye aşağıdaki tabloda orta ve en alt satırlara kadar gerilemiştir. Bunun en önemli nedeni kullanılan çimento ve mineral katkının cinsi ve özellikleridir. Türkiye’de iç piyasada en çok tüketilen çimento cinsi CEM I’dir(Şekil 1). Hazır beton sektöründe ise CEM I 42.5 kullanımı tahminen %90 seviyesindedir ve CEM I kullanımı her geçen yıl artmaktadır(Şekil 2). Avrupa’da ise daha çok katkılı çimento cinsleri kullanılmaktadır(Şekil 3). Rusya’da M400 tipi çimento hazır beton üretiminde sıkça kullanılmaktadır. M400 tipi çimento EN standardına göre 32.5 ayarındadır. Bu nedenle Rusya’da C20/25 sınıfı beton için ortalama 350 kg çimento kullanılabilmektedir. Aşağıdaki tabloda Rusya’nın neden ilk sırada olduğunu bu durum izah etmektedir. Kısacası çimentonun dayanımı ile dozajı (1 m3 hazır betondaki miktarı) arasında bir ilişki vardır. Çimento dayanımı arttıkça aynı performans için dozaj azalabilmektedir.

Tablodan çıkarılacak bir diğer sonuç ise hemen hemen tüm ülkelerde mineral katkı kullanılıyor olmasıdır. En çok kullanılan mineral katkı uçucu kül olarak öne çıkmaktadır. Ülkeler uçucu kül için farklı k değeri kullanmaktadır.        (UK:Uçucu kül, SD:Silis dumanı, YFC: Yüksek fırın cürufu)

Şekil 1 – 2014 yılında Türkiye’de iç piyasada kullanılan çimento tiplerinin oranı
Şekil 2 – Türkiye’de CEM I tipi çimentonun yıllara göre kullanım oranı
Şekil 3 – Avrupa ülkelerinde kullanılan çimento tiplerinin yıllara göre oranları

Çimento daha doğrusu bağlayıcı miktarı EN 206 standardına göre farklı çevresel etki sınıfları için sınırlandırılmıştır. Aşağıdaki tabloda limit değerler görülmektedir. Beton basınç dayanım sınıfı aslında yetersiz bir parametredir. Mutlaka ama mutlaka çevresel etki sınıfı ile birlikte kullanılmalıdır. Bir yapının ortalama hizmet ömrü 50 yıldır. Sanat yapısı ise 100 yıldır. Önemli olan betonun dayanımını uzun vadeli koruyabilmesi ve donatıyı iyi bir şekilde muhafaza etmesidir. Bu da sadece çevresel etkilere göre yapılan tasarım sonucu meydana gelebilir.

 Kaynaklar

  1. http://www.thbb.org/sektor/istatistikler/
  2. http://www.tcma.org.tr/index.php?page=icerikgoster&cntID=27
  3. TS EN 206
  4. Cements for a low-carbon Europe, CEMBUREAU

 

Loading

BetonveCimento.com için Patreon üzerinden destekte bulunmak ister misiniz?
Become a patron at Patreon!

By Yasin Engin

İnş.Yük.Müh. olan Yasin Engin, lisans ve yüksek lisans eğitimini Boğaziçi Üniversitesi'nde tamamlamıştır. 16 yıldır beton ve çimento sektöründe çalışmaktadır. Web sitesindeki tüm yayınlar Yasin Engin tarafından paylaşım amacıyla hazırlanmıştır. Yayınlar kaynak gösterilerek kullanılabilmektedir. (yasin.engin@gmail.com)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

İlginizi Çekebilir
Hazır beton üretiminin başlıca hammaddeleri çimento, agrega ve sudur. Tüm…
Cresta Posts Box by CP